Yaşlılarda İdrar Kaçırma

İdrar kaçırma nedir? Üriner inkontinans nedir?

Üriner inkontinans, idrar kaçırmanın diğer adıdır. İdrarın istemsiz bir şekilde zamansız olarak idrar yolu dışından çıkması olarak tanımlanır. Günlük yaşantıda gülme, egzersiz yapma, oturma, hapşırma, yürüme gibi olağan eylemler esnasında meydana gelebilen idrar kaçırma, halk arasında altına kaçırmak olarak da adlandırılır. İdrar geldiğinde tuvalete yetişememe, sürekli idrar hissi, gece altına kaçırma gibi belirtilere sahip olan idrar tutamama durumu tedavi edilebilen bir hastalık çeşididir.

Neden idrar kaçırılır?

İdrar kaçırma durumu birçok farklı sebepten dolayı meydana gelebilir.

• Kalıtımsal nedenler
• Kabızlık
• Rahimde yoğun şua tedavisi
• Aşırı alkol ve alkolizm
• Fazla kilolu olmak
• Menopoz dönemindeki hormon değişimleri
• Problemli doğumlar
• Vajina enfeksiyonları
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Kalıtımsal problemler
• Yaşın ilerlemesi
• İdrar taşları
• Beyin fonksiyonlarını etkileyen Alzheimer gibi hastalıklar
• Kontrol edilemeyen şeker hastalıkları
• Kas gevşetici, idrar söktürücü, sakinleştirici vb. ilaçlar
• Prostat büyümesi

İdrar kaçırmanın çeşitleri nedir?

İdrar kaçırma 4 farklı çeşitte incelenir.

1. Stres Tipi İdrar Kaçırma:

Kadınlarda idrar kaçırma türleri arasında en sık rastlanan tiptir. Öksürürken, kahkaha atarken, hapşırırken, egzersiz yaparken, yürürken kısacası karın içi basıncının harekete geçtiği durumlarda meydana gelir. Alt idrar yolunu etkileyen pelvik taban kaslarının zayıflığından kaynaklanan bu idrar kaçırma tipi mesane boşalmasını sağlayan kasların yetersiz kalmasından da etkilenir.

2. Taşma Tipi İdrar Kaçırma:

Mesanenin gereğinden fazla dolduğunda kişinin idrar yapma gereksinimi hissetmeden üzerine ufak miktarda idrarını kaçırmasıdır. Diyabetik hastalarda, pelvik cerrahilerde, multipleskleroz vakalarında görülebiliyor.

3. Urge Tipi İdrar Kaçırma:

Tuvalete gitme gereksinimi duyulduğunda yetişemeden idrarını kaçırma durumudur. Stres tipi idrar kaçırmanın aksine, mesanedeki kasların fazla aktif olmasından kaynaklanır.

4. Miks Tipi İdrar Kaçırma:

Urge tipi idrar kaçırma ile stres tipi idrar kaçırmanın birlikte görüldüğü idrar kaçırma şeklidir. 

İdrar kaçırma nasıl teşhis edilir?

Erkeklerde ve kadınlarda idrar tutamama sorunu varsa, mutlaka ilgili branşın uzman doktoru – üroloji uzmanı veya kadın doğum hastalıkları uzmanı – ile görüşülmelidir. Doktor hastayı mesanesi dolu bir şekilde kontrol ederek, ıkınmasını, öksürmesini kısaca kaslarını çalıştırarak idrarını kaçırıp kaçırmadığını tetkik etmek ister. Bu tetkikler sonucuna göre mesane boşaltılır ve içerde kalan idrar miktarına bakılır. Hastanın şikayetleri dinlendikten, belli testler yaptıktan ve muayeneler tamamlandıktan sonra idrar kaçırma üzerine bir teşhis konulabilir.

Kadınlarda idrar kaçırma

Kadınlarda idrar kaçırma daha çok fazla doğum yapmış olan kişilerde, ileri yaşlarda ve menopoz sonrasındaki dönemde görülür. Kadınların toplum içindeki yaşayış şeklini, sosyal ortamını etkileyen bu durum hijyenik açıdan da sıkıntılı bir süreçtir. Düşük bir hayat kalitesi yaşanmasına sebep olan kadınlarda idrar kaçırma nedenleri, aşırı kilo, ileri yaş, östrojen hormonunda azalma, idrar kesesi kas problemleri gibi faktörlere bağlıdır. Genital organların sarkma durumu, sık yapılan zorlu doğumlar, aşırı yük kaldırma ve kronik kabızlık da kadınlarda idrar kaçırma nedenleri arasında sayılabilir. Yapılacak tedaviler sonucunda kadınlarda idrar yapamama nedenleri ortadan kaldırılabilir ve kaliteli bir yaşam sürdürme imkanı yeniden doğabilir.

Erkeklerde idrar kaçırma

Erkeklerin idrarı tutmayı sağlayan kas yapısı kadınlara göre daha sağlam olsa da erkeklerde idrar kaçırma da birçok kişinin şikayet ettiği bir durumdur. Erkekler, kadınlar gibi doğum yapma durumuna maruz kalmadığından kas gevşeme problemini daha az yaşar. Erkeklerde idrar kaçırma durumu, kadınlarınkine nazaran yaşam kalitesini daha çok bozar. Bu sebeple erkeklerde sık idrara çıkma durumu gözüktüğünde doktora başvurma oranı daha yüksektir.

Erkeklerde idrar kaçırmanın en sık görülen nedenleri nelerdir?

Erkeklerde idrar kaçırmanın en sık görülen nedenleri aşağıdaki gibidir:

• Prostat Büyümesinin Mesane Çıkış Yolunu Tıkama Sonucu Tedavi Edilmemesinden Dolayı İdrar Kaçırma: 50 yaş sonrasında görülebilen prostat büyümesi, mesane çıkış yolunu tıkayabilir. Bu gibi durumlarda tedavi yapılmazsa mesanede depolama ve boşaltma işlemi düzgün bir şekilde işlemez, bu da idrar kaçırmaya sebep olur.
• İdrar Yaptıktan Sonra Damlama: Erkeği idrarı yaptıktan sonra iç çamaşırını çekmiş olmasına rağmen idrarın damlaması halidir.
• Prostat Ameliyatı Sonrası İdrar Kaçırma: Prostat ameliyatı sonrasında idrar tutmayı sağlayan üretral sfinkterin zarar görmesi sonucu idrar kaçırma meydana gelebilir. Kas egzersizleri ve cerrahi müdahale ile düzelme yaşanır.

Yaşlılarda idrar kaçırma

Yaşa bağlı olarak idrar kaçırma en sık görülen durumlar arasında yer alır. Yaşlılarda idrar kaçırma nedenleri birçok farklı faktöre dayanır.

• Fazla Kilo: Yaşın ilerlemesi ile birlikte vücut aşırı kiloyu taşıyamaz hale gelir. Kaslar bu yük karşısında güçsüz hale gelir ve idrar kaçırma problemi sıklaşabilir.
• Alınan İlaçlar: Yaş arttıkça alınan ilaç miktarı da fazlalaşır. Birçok ilaç yan etkisinde idrar kaçırma bulunabilir ve bunun sonucuna idrar tutamama durumu gerçekleşebilir.
• Yaşa Bağlı Kas Gevşemesi: Yaşlılarda üretranın gevşemesi idrar kaçırmaya neden olabilir.
• Mesane Problemleri: İleri yaştan ötürü mesane kasılmasında sıkıntılar meydana çıkar. Mesane güçsüzlüğü idrar kaçırmaya sebep olur.

İdrar kaçırma tedavisi

İdrar kaçırma tedavisi, hem cerrahi yollardan hem de cerrahi olmayan yollardan uygulanabilir.

• Cerrahi Tedaviler: Özellikle stres tipi idrar kaçırmada cerrahi operasyonlar uygulanır.
• İlaçlar: Özellikle urge tipi idrar kaçırmalarda ağız yoluyla alınan ilaçlar etkili olabilir.
• Alışkanlıkları Düzene Sokmak: İdrar kaçırmaya sebep olabilecek birtakım etkenler düzeltilmeye çalışılır (kabızlık, şişmanlık, aşırı alkol tüketimi vs.)
• Kegel Egzersizleri: Mesane ile idrar kanalı arasındaki kasları güçlendirmek için uygulanan basit egzersizlerdir. Her an her yerde uygulanabilecek bu egzersizler kasları kuvvetlendirmek için uygulanır.

Ne zaman evde bakım alternatifini düşünmeye başlamalısınız?

İdrar kaçırma sorunu kişinin günlük hayatını etkiler seviyeye geldiğinde, ilgili branşın uzman doktoruna  başvurmak ve onun öngöreceği tedavi planı doğrultusunda ilerlemek gerekir. Bazı durumlarda hastanın sağlık personeli tarafından gözlem altında bulunacağı bir ortamda kalması ve takiplerinin yapılması gerekebilir. Bu durumdaki kişiler hastaneye alternatif olarak geçici olarak evde bakım hizmeti alabilirler.

Diğer taraftan idrar kaçırma sorunu ilerleyici tüm nörolojik hastalıklarda – Parkinson, Demans, Alzheimer, Felç gibi – karşılaşılan bir sorundur. Hastanın bakımını üstlenen yakınları, bakım gereksinimlerinin karışık hale geldiği veya kendilerinin bakım işinden dolayı tükenmişlik yaşamaya başladıkları evrelerde, evde bakım alternatifini düşünebilirler.