Ameliyat Sonrası Hasta Bakımı

Ameliyat Sonrası Dönem

Küçük ya da büyük olsun bir ameliyat geçirmek, hem operasyon geçiren kişiyi, hem de yakınlarını etkiler. Bazı ameliyatlardan sonra bir iki gün içerisinde kişi günlük yaşamına dönerken, bazı operasyonların ertesinde kişinin ve yakınlarının tüm hayatı değişebilir. Bu duruma adapte olmak bazen zor olabilir. Bu aşamada operasyon sonrası hastanın ihtiyaçlarında hangi değişimlerin beklenmesi gerektiği, kısa ve orta dönemde neler yaşanabileceği, hastanın ve evdekilerin hayatının nasıl kolaylaştırılacağının bilinmesi herkes için rahatlatıcıdır. Günümüzde hastaya sunulabilecek sağlık ve bakım hizmeti alternatiflerinin çoğalmasıyla birlikte hasta yakınları rahat bir nefes aldı. Özellikle ehliyetli sağlık çalışanları tarafından sunulan hizmetler, hem hastanın ve hasta yakınlarının hayatını kolaylaştırıyor, hem de profesyonel bakım ile hastayı tehlikelerden koruyup, daha hızlı iyileşmesine yardımcı oluyor.

Her türlü cerrahi işlem, hastanın iyileşip kendini toparlayabilmesi ve günlük hayatına dönebilmesi için bir nekahat dönemi gerektirir. Nekahat döneminde, özellikle hastanın gün boyunca konforunun yerinde olduğundan, acil ihtiyaçlarının yerine getirildiğinden, varsa pansumanının veya yara bakımının düzenli olarak yapıldığından ve ilaçlarını aldığından emin olunması gerekir. Nekahat süreleri birkaç günden aylara kadar değişebilir, ameliyat sonrası düzenli olarak alınacak profesyonel destek, nekahat süresini kısaltmada önemli bir unsurdur.

Cerrahi operasyonun ardından yorgunluk çektiğinizi ve zaman zaman canınızın acıdığını hissedebilirsiniz. Bu, vücudunuzun size dinlenmek ve enerji toplamak istediğine dair verdiği bir mesajdır. Hastaneden çıktığınızda, sizin ve ailenizin bir süre için yardıma ihtiyacınız olacağını fark etmeniz bu açıdan çok önemlidir.

Ameliyat Sonrası Evde Bakım

Hastaneden eve taburcu olduktan sonra, nekahat süresi boyunca ihtiyaç duyacağınız hizmetlerin karşılanması konusunda ilk akla gelen yakınlarınızdan destek almaktır. Ancak bazen yakınlarınız çocuk bakımına veya evin diğer işlerine odaklanmak zorunda kalırlar veya gün boyunca işte oldukları için sizinle yeteri kadar zaman geçiremeyebilirler. Bazen de ihtiyaç duyacağınız destek bir sağlık profesyonelini gerektirebilir. Bu durumda Aileden Biri Evde Bakım Merkezi gibi Sağlık Bakanlığı’ndan ruhsatlı olarak hizmet veren evde bakım merkezlerinden hizmet alabilirsiniz.

Evde Bakım Hangi Hizmetleri Kapsar?

Evde bakım birçok farklı branşı bünyesinde barındırır, doktor, hemşire, fizyoterapist ve hasta bakıcılardan oluşan profesyonel ekip ameliyattan sonrası dönemde hastaya birçok konuda yardımcı olacaktır:

• Günlük yaşam aktivitelerinde destek (banyo, ağız ve diş hijyeni, tuvalet yardımı, yatak içi pozisyon verilmesi, taşıma ve konumlandırma, giyinme, yataktan kalkma ve yatağa yatırma)
• İlaç hatırlatma ve ilaçların verilmesi
• Serum takma ve çıkarma
• Pansuman ve yara bakımı
• Hareket ve egzersiz rutini
• Hastane randevularına eşlik etme
• Bir sağlık sorunu yaşandığında ameliyatınızı yapan doktorla bilgi köprüsü oluşturma
• Refakat

Bir evde bakım şirketinden destek almayı tercih ederseniz, dikkat etmeniz gereken öncelikli konu seçeceğiniz şirketin Sağlık Bakanlığı’nca verilen “Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Uygunluk Belgesi”ne sahip olması yani ruhsatlı bir kurum olmasıdır. 2005 yılından bu yana Sağlık Bakanlığı, bu alanda faaliyet gösteren şirketleri ruhsatlandırmakta ve düzenli kontrol ile bu şirketlerin personel yeterliliği, işleyiş kapasitesi ve raporlama prosedürlerini denetlemektedir.

Kalp Ameliyatı ve Bypass Sonrası Evde Hasta Bakımı

Kalp ameliyatları, karmaşık ve kapsamlı ameliyatlardır. Açık kalp cerrahisi, kalp kapak replasmanı, koroner arter bypass grefting, kalp transplantasyonu vb. gibi değişik kalp ameliyat türleri vardır ve bu ameliyatlar, hastaların vücudunu birçok açıdan etkiler. Hastaların bu tür ameliyatlar sonrası yaşadığı bazı yan etkiler iştah kaybı, uyku sorunları, kabızlık, kas ağrısı, şişkinlik ve depresyondur.

Kalp cerrahisi geçirmiş bir kişinin tamamen iyileşmesi için zaman gerekir ve bakımı için yardıma ihtiyacı vardır. Kalp ameliyatı geçiren kişilerin bakımında dikkat edilmesi gereken bazı önemli konular şunlardır:

Yara ve Enfeksiyonlar:

Kalp operasyonlarında kesinin, temiz ve kuru olduğundan emin olunmalıdır. Hasta, birkaç gün içinde banyo yapabilir veya duş alabilir. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere enfeksiyon belirtileri varsa mutlaka doktor ile iletişime geçilmelidir:

• Normalden daha fazla drenaj veya sızdırma
• Kesinin çevresinde kızarıklık veya sıcaklık

Kesi yapılan kalp ameliyatlarından sonra kesi bölgesine dikkat edilmesi gerekmektedir. Kesi bölgesi mikrop kapmamalı, hastanın kişisel temizliği de bunu dikkate alınarak yapılmalıdır. Yara olan bölge ovulmamalı, katiyen kese uygulaması yapılmamalı, hastanın durumuna özel temizlik ve bakım malzemeleri kullanılmalıdır. Hasta genel olarak 6 – 8 haftaya kadar denizden uzak durmalıdır.

Ağrı kesici kullanımı:

Hastaneden taburcu olmadan önce doktorunuz muhtemelen ağrı kesici ilaç reçete edecektir. Kesi etrafında ve kaslarınızdaki kaşıntı ve kesik boyunca uyuşukluk gibi bazı rahatsızlıklar normaldir. Ancak ameliyattan önce hissettiğiniz kadar olmamalıdır. Bypass olduysanız, bacaklarınızda göğsünüzden daha fazla ağrı olabilir. Ağrı ve sertlik zamanla gidecektir. Hafif egzersiz de ağrının azalmasına yardımcı olacaktır.

Fiziksel aktiviteler:

İlk 6-8 hafta boyunca, ev işleri gibi faaliyetlerinizde dikkatli olunması gerekmektedir. Genel olarak, fiziksel aktivite için şunlar tavsiye edilmektedir:

• 4-5 kg’dan daha fazla bir ağırlığı kaldırmayın
• Ağır nesneleri itmeyin veya çekmeyin
• Her gün yürüyün
• Aksi söylenmediği sürece, merdiven çıkabilirsiniz

Vücudunuzun dinlenmeye ve iyileşmeye ihtiyacı olduğu için ameliyattan hemen sonra stresli işlere girmekten kaçınılmalıdır.

Yiyecekler ve beslenme: 

Sağlıklı beslenme, hızlı iyileşmenin sağlanması için en iyi yoldur. Ameliyattan sonra iştahta azalma görülebilir. Ameliyat sonrası dönemde, ilk başlarda daha sık ve küçük porsiyonlarda yemek yiyebilirsiniz. Birkaç hafta sonra iştahınızda halen düzelme yoksa doktorunuza danışmalısınız.

Psikolojik destek:

Büyük ve kapsamlı kalp ameliyatı geçiren hastalar, işlem sonrasında duygusal olarak toparlanmakta zorlanabilirler. Bu dönemde mutlu tutulmak ve olumlu insanlar ve düşüncelerle kuşatılmak çok önemlidir. Bu aşamada kardiyak rehabilitasyon, önem kazanır. Kardiyak rehabilitasyon, esenlik  düzeyini arttırmak ve ameliyat sonrası hızlı iyileşmeyi sağlamak için oluşturulan özel bir programdır. Bu program şunları içerir:

• Fizyoterapistler tarafından planlanan ve uygulanan egzersiz programı
• Diyetisyen tarafından oluşturulan beslenme planı
• Kalp sağlığını koruma altında tutmak ve stresin azaltılmasına yönelik verilen yaşam tarzı eğitimi
• Uzman hemşireler ve/veya hasta bakıcılar tarafından uygulanan evde bakım girişimleri

Yürüyüş yapmak, hobilere zaman ayırmak, duyguları başkalarıyla paylaşmak ve ilerleyen dönemlerde evde ziyaretçilerin kabul edilmesi bu dönemi daha kolay atlatmanızı sağlar.

Dinlenme ve uyku:

Birçok kişi kalp ameliyatı sonrası uyku problemi yaşar. Birkaç ay içinde normal bir uyku düzenine geri dönmelisiniz. Ağrınız olduğu taktirde, doktorunuza ağrı kesici ilaç için danışabilirsiniz. Rahat bir uyku için yastıkları sizi daha rahat bir konumda tutacak şekilde düzenleyin. Yorulduğunuzda dinlenmeye önem verin. Akşam kafein, çikolata, kahve, çay ve bazı gazlı içeceklerden de kaçının. Yatmadan önce dinlendirici bir müzik dinleme alışkanlığı edinin. Uyku eksikliği ruh halinizi veya davranışınızı etkiliyorsa doktorunuzu arayın.

Yoğun Bakım Sonrası Hasta Bakımı

Yoğun bakım üniteleri, ağır ve özel bakım gerektiren rahatsızlıkları olan kişiler için tedavi ve izlem sağlayan hastane servisleridir. Bu üniteler özel olarak eğitilmiş sağlık uzmanlarıyla donatılmıştır ve gelişmiş hasta izleme ekipmanları içerir. Yoğun bakım ünitelerine bazen kritik bakım üniteleri veya yoğun terapi üniteleri de denir.

Hastaların yoğun bakım ünitesinde kalma süreleri son derece değişkendir, bazı kişiler birkaç gün sonra yoğun bakım ünitesinden ayrılırken, bazı kişiler yoğun bakımda aylarca kalabilir. Yoğun bakım ünitesinden taburcu olan kişilerde şu sorunlara rastlanabilir:

• Zayıflık ve güçsüzlük
• Aşırı yorgunluk ve enerji eksikliği
• İştah ve kilo kaybı
• Uyku sorunları
• Depresyon, kaygı veya travma sonrası stres bozukluğu
• Zihinsel yeteneklerle ilgili sorunlar – örneğin unutkanlık ve düşünce bulanıklığı

Yoğun Bakım Sonrası Eve Dönüş

Hastaneden taburcu olup eve dönmek, iyileşmede önemli bir adımdır. Ancak günlük yaşamınıza geri dönmek için zaman ve çaba harcamanız gerekir. Hastaneden ayrılmadan önce evde ne tür bakıma ihtiyacınız olacağı konusunda sağlık ekibinizden hem siz, hem de aileniz/yakınlarınız detaylı bilgi almalıdır. Örneğin siz hastaneden ayrılmadan önce fizyoterapistiniz hareket kabiliyetinizi arttırmak için bir egzersiz planı önerebilir.

Yoğun bakım ünitesinde zorlu bir aşama geçirmiş olabilirsiniz. Bunun iyileşme sürecinde sizi etkilemesine izin vermemelisiniz. Eğer toparlanmak zor oluyorsa küçük küçük iyileşme adımları atabilirsiniz. Bu adımlar, bağımsız yaşamaya başlamak konusunda atacağınız birkaç adım olabilir, örneğin suyunuzu kendiniz içmeniz veya dinlenmeye ihtiyaç duymadan ev içerisinde dolaşmaya başlamanız olabilir. Bu aşamada kendinizi iyi dinlemeli ve yorulduğunuzu hissettiğinizde dinlenmeye geçmelisiniz.

Nekahat döneminde ziyaretçilerinizi karşılamak için yorgun olabilirsiniz, bu aşamada yakınlarınızdan nazikçe çok fazla ziyaretçi kabul edemeyeceğinizi söylemelerini isteyin, ilerleyen zamanlarda ziyaretçilerin gelmesi size moral verecektir.

Siz yoğun bakım ünitesinde tedavi görürken, aileniz sizi kaybetmekten endişe etmiş olabilir ve siz eve döndükten sonra bile bu durumun stresi devam edebilir. Bu aşamada olaylara sakince yaklaşıp, duygularınızı dile getirip, hem onları, hem kendinizi rahatlatabilirsiniz. Kendinizi iyi hissettiğinizde işinize belli bir süreliğine dönmek ya da iş yerinizi ziyaret etmek de size iyi gelecektir.

Yoğun Bakım Sonrası Evdeki İlk Hafta Önemli

Yoğun bakım sonrası evdeki özellikle ilk haftalık süreç oldukça önemlidir. Yoğun bakım, ağır bir tedavi olduğu için dönüşte adaptasyon sürecini sağlamak için ruhsatlı bir evde bakım merkezinden evde bakım hizmeti almanız, hem sizi, hem de yakınlarınızı rahatlatacaktır. Özellikle yoğun bakımdan sonra solunum destek cihazı kullanan, mideden beslenen, sondalı, uzun süre yatmaktan dolayı derisinde yara (bası yarası) oluşan kişiler için profesyonellerden yardım alınması oldukça önemlidir.

Uzman evde bakım ekibi, siz eve dönmeden evinizin hazırlanmasında da size yardımcı olacaktır. Evinizin bakıma uygun hale getirilmesi, varsa gerekli hastane tipi mobilyaların yerleştirilmesi ve eşyaların konumlandırılması gibi önemli detayları uzman evde bakım ekibi sizin için halledebilir.